Berlijn Tempelhof tour: vergane glorie en rijke verhalen

Laatste update: 18 mei 2023

Al meer dan tien jaar is er geen enkel vliegtuig geland of vertrokken. Toch is het Berlijnse vliegveld Tempelhof niet met de grond gelijk gemaakt. Het uitgestorven vliegveld is zelfs één van de must-visits van Berlijn.

Een blok beton vol verhalen

In 2008 stegen voor de laatste keer vliegtuigen op vanaf het Berlijnse vliegveld Tempelhof. Na jaren van trouwe dienst voldeed het vliegveld niet meer aan de moderne eisen. De landingsbanen waren niet meer lang genoeg, de klachten van omwonenden namen toe en Tempelhof was simpelweg verouderd. Vergane glorie.

In de jaren twintig van de vorige eeuw werden de eerste vluchten uitgevoerd en groeide het vliegveld uit tot één van de bekendste ter wereld. Het is ook één van de grootste gebouwen ter wereld, alleen het Pentagon en het paleis in Boekarest zijn groter. In 1923 telde Flughafen Tempelhof 150 passagiers. Eind jaren ’20 waren er al meer dan 80.000 passagiers en dat groeide uit tot maar liefst 3 miljoen passagiers per jaar. Maar de tijd kwam er stil te staan, en dat maakt het tot een prachtig toneel voor een rondleiding. Een blok beton vol verhalen.

Beschermd erfgoed en recreatiegebied

De Tempelhof-gebouwen zijn inmiddels beschermde monumenten waar rondleidingen plaatsvinden, maar ook evenementen. Denk aan theatervoorstellingen en modeshows, zoals de Berlin Fashion Week. Ook sliepen hier duizenden vluchtelingen toen dat nodig was en zijn er (delen van) films opgenomen, zoals The Hunger Games. Buiten op het terrein zijn er regelmatig evenementen, van vliegershows tot concerten. Een groot deel van het terrein is vrij toegankelijk. Veel mensen komen hier voor een wandeling, om te rolschaatsen of van de zon te genieten in de zomer.

Tip! Check alle Berlijn highlight tips.

Tempelhof in het nazi-tijdperk

De rondleiding is bijzonder informatief. Volgens mij kun je hier dagen ronddwalen en in ieder hoekje en gaatje van het gebouw een nieuw verhaal opdoen, uit de beginjaren, de hoogtijdagen en de oorlogsjaren. Het Tempelhof vliegveld kwam namelijk ook een tijdje in handen van de nazi’s. Zij bouwden flink aan het vliegveld. In 1939 heropende Hitler het vliegveld als onderdeel van wat de hoofdstad van het Derde Rijk moest worden.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er bijvoorbeeld wapens geproduceerd door dwangarbeiders. In ondergrondse bunkers met muren van wel 60 centimeter dik werkten mensen met extreem gevaarlijke stoffen. Toen daar brand uitbrak, liep de temperatuur op tot wel 1000 graden, vertelt de gids. Zelfs het beton brandde een paar dagen en het heeft weken geduurd voor het voldoende afkoelde om het terrein weer te betreden. Later werden er technofeestjes in deze bunker georganiseerd. Dit moet een fantastische underground club zijn geweest, denk ik als ik door het zwartgeblakerde gebouw wandel. Nu is er niks meer, vanwege de monumentale status.

De gids laat ook de kelders zien waar de mensen schuilden tijdens bombardementen. Meerdere ruimten die met elkaar verbonden zijn, maar ook apart af te sluiten voorzien van een ventilatiesyteem. De schuilkelders waren er niet voor de dwangarbeiders en politiek gevangenen, die moesten terug naar hun onbeschermde barakken.

Bowlen en dansen tijdens de Koude Oorlog

In de Koude Oorlog was Tempelhof in Amerikaanse handen. De enige toegang tot West-Berlijn was via het vliegveld. Dus de geallieerden vlogen met militaire vliegtuigen onder andere eten en medicijnen het afgesloten deel van de stad in. De Amerikanen legden hiervoor nieuwe landingsbanen aan, zodat er per minuut twee vliegtuigen konden landen. Ze creëerden er zelfs een bowlingbaan, dansvloer en basketbalveld in aangelegd. Ze vertrokken in 1993 en hun erfenis bleef onaangeraakt.

Het vliegveld deed daarna nog jaren dienst als regulier vliegveld. Er werd nog wat verbouwd, maar uiteindelijk namen Berlijn Tegel en Berlijn Schönefeld alle vluchten over.

Tempelhof tour: aanrader!

Twee uur lang neemt de gids me mee het enorme terrein over. Er is maar liefst 300.000 m2 Tempelhof, dus we bezoeken ‘slechts’ een klein gedeelte. Hangars, schuilkelders, wachtruimtes, je krijgt alles te zien met uitgebreide uitleg erbij. Heel indrukwekkend. Zeker als je van fotograferen houdt, is de tour een aanrader. Je kunt dan ook overwegen de fotografie tour te doen. Die is duurder, maar dan heb je vier uur lang de tijd om plaatjes te schieten.

De Engelstalige Berlijn Tempelhof tour van ongeveer twee uur kun je online boeken. Je betaalt, inclusief administratiekosten, 17,50 euro per persoon als je voor twee personen boekt. En hoewel de gids hartstikke enthousiast en behulpzaam is, zijn ze dat bij de kaartverkoop en klantenservice totaal niet. Zorg dus dat je geen foutje maakt bij het boeken, want dat kan je duur komen te staan.

Meer Duitsland inspiratie?

Handige links voor je Duitsland trip

• Accommodatie. Favorieten blijven toch Booking.com en Campspace. Verblijf je het liefst in een hostel? Check Hostelworld.
• Activiteiten. De leukste tours en activiteiten boek je bij GetYourGuide en Viator. Je kunt het ook proberen bij WithLocals. ‘Gratis’ wandeltours boek je bij Freetour.com of GuruWalk en voor fietstours moet je bij Baja Bikes zijn.
• Attracties en musea. Wil je met 5% korting naar musea en andere attracties? Gebruik dan deze kortingscode bij Tiqets: KIMOPREIS22
• Autohuur. Ik huur het liefst bij EasyTerra en Sunny Cars vanwege hun all-inclusive / worry-free aanbod. En bij Discover Cars kun je eventueel nog meer opties vergelijken.
• Geld. Op sommige plekken wordt je Nederlandse bankpas misschien niet geaccepteerd, regel daarom een prepaid creditcard bij Revolut.
• Reisgidsen. Ik houd van de praktische gidsen van Lonely Planet, te koop bij onder andere Bol.com en Amazon.
• Simkaart. Pas op voor onverwachte hoge bel- en internetkosten. Koop een lokale simkaart ter plekke of regel er eentje online via Airalo.
• Trein en bus. Reis met NS International of FlixBus naar Duitsland. En reserveer bussen en treinen met Busbud, 12Go of Omio.
• Vliegtickets. Vergelijk je opties! Bijvoorbeeld bij Transavia. Check in ieder geval ook Momondo, Skyscanner en Kiwi.
• Verzorgde reizen. Liever compleet verzorgd op vakantie? De keuze is reuze: van ANWB vakanties tot Sawadee, D-Reizen en Sunweb, of liever Tui of de Vakantie Discounter?
• Yoga retreat. Of trakteer jezelf op een yoga retreat in Duitsland.

Sommige links op deze site zijn affiliate links. Als jij iets via zo’n link koopt, ontvang ik mogelijk een commissie.

Voor het eerst gepubliceerd: december 2019. Daarna geüpdatet!