Laatste update: 7 mei 2017
Niš in Servië. Waar de theezakjes geteld worden en er geen dag voorbij gaat zonder een homp vlees. Wat is er zoal te doen in deze Servische stad?
Rijke historie, veel bars
Niš is de derde stad van Servië. Lonely Planet omschrijft het als een levendige stad vol contrasten: paard en wagen bewegen zich op hun gemakje over de weg samen met de nieuwste auto’s. Als ik met een vriend in Niš ben in februari staan die paarden toevallig net even op stal en die stoere auto’s in de garage. We zien enkel eenvoudige auto’s rondrijden, dus dat beloofde contrast kan ik niet bevestigen. Niš is een studentenstad (13 faculteiten) met een rijke historie. De bezienswaardigheden zijn niet groots en meeslepend, maar wel interessant en behapbaar qua grootte en hoeveelheid. Je houdt dus genoeg tijd over om van de vele café’s te genieten.
Bezienswaardigheden in Niš
De bezienswaardigheden zijn prima in je eentje te ontdekken, maar soms mis je wat context. Daarom is het leuk om met een gids de stad te ontdekken. Wij gaan met de vrijwilligersorganisatie Niš Greeters op pad en dat blijkt heel informatief. Let op: veel bezienswaardigheden in Niš zijn op maandag gesloten.
Orthodoxe kerk crkva cara Konstantina
Duik de pre-Romeinse tijd in, de tijd van de keizer Constantijn de Grote en keizerin Helena. Constantijn is geboren in Niš (net zoals nog twee andere Romeinse keizers). In het nieuwere gedeelte van Niš, in het park St Sava, ligt een orthodoxe kerk die naar deze Keizer en zijn moeder is vernoemd: crkva cara Konstantina. Of liever gezegd: de kerk van de heilige Keizer Constantijn en keizerin Helena. De vrij nieuwe kerk (1999) ligt in een park waar veel mensen van hun vrije tijd genieten. Er zijn bankjes om lekker mensen te kijken en café’s om een kopje koffie te drinken. Als buitenlanders zijn wij doelwit voor bedelende straatkinderen. In de kerk zelf zijn we veilig. We lopen langs de rijen aan beide kanten van de ingang naar binnen. De mensen staan in de rij voor een donatie en gebed. Voor bezichtiging loop je door naar de zijkant van de kerk en neemt een plekje om daar rustig de rituelen te bekijken.
Skull Tower
Tussen 1386 en 1877 waren het de Turken die de scepter zwaaiden in Niš. De inwoners zijn regelmatig in opstand gekomen, maar wisten pas na vele jaren het tij te keren. De Skull Tower is een monument dat aan die periode herinnert. De Turken waren het opstandige Servische volk zat en vonden dat ze hen een lesje moesten leren. Na een bloedige strijd werden 952 Servische doden onthoofd waarna de schedels in een toren aan de grote weg van de stad werden bevestigd. Dit was bedoeld om de Serviërs af te schrikken. Je ziet nu nog maar 58 schedels zien. Familie van de doden hebben schedels verwijderd om ze alsnog te kunnen begraven. Sommige mensen vinden dat de toren afgebroken moet worden, omdat de schedels nog herkenbaar zouden zijn voor nabestaanden. Omdat de toren nu is weggewerkt in een kapel, is het moeilijk om een beeld te vormen van dit lugubere bouwwerk. Je staat er net iets te dicht op. Er ligt een gastenboek waar je je naam kunt achterlaten. Blader ook even door het boek, want sommige mensen schrijven een bladzijde vol met hun mening over de toren. Voor 200 Servische dinar kun je zowel de Skull Tower, de archeologische zaal als het concentratiekamp bezoeken. Over die archeologische zaal: ik vond het niet interessant omdat er te veel tijdlijnen door elkaar liepen. Maar als je toch al een kaartje hebt, kun je best even een kijkje nemen. Wij stonden met een kwartier weer buiten.
Concentratiekamp
Omdat het een winterse dag is, is ons bezoek aan het nazi-concentratiekamp extra troosteloos. Een grijs gebouw, omheind met prikkeldraad, staat middenin de wijk Crveni Krst. Een dame kijkt vluchtig naar onze entreeticket en wuift met haar hand richting de ingang van het gebouw. Geen gids vandaag dus. Dat is wel jammer, want alleen op de begane grond staat er in het Engels beschreven wat we hier zien. Ondertussen speelt er onophoudelijk een geluidsfragment af met hondengeblaf en het geluid van schoten. Ik voel me ongemakkelijk. In het concentratiekamp ligt de nadruk op de ontsnappingspoging van 147 gevangenen in februari 1942. Eigenlijk was dit gebouw bedoeld voor de militairen, maar al aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werden de barakken gescheiden van de militaire verblijven en werd het een concentratiekamp. In totaal verbleven er 30.000 mensen in dit kamp, waarvan er 10.000 op een nabijgelegen heuvel zijn neergeschoten.
Fort van Niš
Aan de overzijde van de rivier Nišava ligt de universiteit met daarvoor het fort, Tvrđava. Het fort werd gebouwd door de Turken en als je vanuit de poort in één rechte lijn zou lopen, zou je in Istanbul uit moeten komen. Vanwege de heftige geschiedenis van Niš is het fort meerdere malen afgebroken en weer opgebouwd. Daardoor zie je verschillende stijlen terug. Slechts een paar jaar geleden was het park vooral ’s avonds een enge plek. Er was geen licht en er vonden veel moorden en zelfmoorden plaats. Dat is nu gelukkig wel anders. Net voorbij de poort links ligt een oud Turks badhuis en in de ruïnes ernaast zitten inmiddels café’s en bars. In de zomer verandert dit stukje in een openluchtclub. In ongeveer een uur wandel je het parkgebied van het fort rond. Er staan munitiedepots, grafstenen en overblijfselen van de muren. Maar ook het openluchttheater waar in de zomer voorstellingen te zien zijn. De akoestiek schijnt hier zo goed te zijn dat je de muziek aan de andere kant van de stad kunt horen. Van onze Niš Greeter moeten we in de zomer maar terugkomen. Dan komt de stad tot leven. Er is dan een jazz festival, een filmfestival en vele feesten. Iedereen komt dan buiten van de zon genieten. De grasvelden bij het fort veranderen in picknickvelden, het wemelt van de verliefde stelletjes en aan de rivier is het heerlijk vertoeven met een drankje.
Eten en drinken
Het barst echt van de café’s en restaurants. Vergeet ook niet af en toe omhoog te kijken, want ook boven de winkels zitten café’s verstopt, zoals Hemingway. Vooral in Tinkers Alley (vernoemd naar de ambachtsmannen die hier actief waren) zijn er veel. Wat me opvalt, is dat ook op het centrale plein populaire plekken zitten. In Amsterdam zou ik een toerist bijvoorbeeld nooit naar het Leidseplein sturen. Hier zitten juist de beste plekken voor taartjes, Pljeskavica en ontbijt aan het plein. Overal in Niš wordt er trouwens gerookt in bars en restaurants. Dat vind ik wel even wennen. Of eigenlijk went het gewoon niet: stinkende kleren, stinkend haar, ik vind het maar niks.
Ontbijt & lunch
Ontbijten doe je hier met een sigaret en koffie. De leuke ontbijttentjes zoals wij ze kennen, zijn hier niet. We beginnen de dag daarom meestal bij de bakkerij aan het centrale plein en kiezen daar iets uit. Typisch is een burek. Een vettig, dun deeg gevuld met bijvoorbeeld kaas en spinazie of vlees. De Serviërs drinken er meestal yoghurt bij. Het is een beetje afhankelijk van waar je het koopt of het vet er echt vanaf druipt.
In de middag stoppen we opnieuw bij de bakker of we gaan voor een Pljeskavica. De Servische variant van een burger. Er zit rund, lam en varken in en veel uit en kruiden. Meestal krijg je ‘m in een broodje en kun je er zelf saus en sla bij doen. Lekker!
Koffie & thee
Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat drinken de Serviërs koffie. Of eigenlijk hebben ze vooral goede gesprekken en daar komt nou eenmaal koffie bij kijken. Wij ploffen een paar keer bij BIRO. Een koffietent waar je lekker kan zitten in een best wel hippe omgeving. Onze gids heeft ons eerder vertelt dat we hierheen moeten vanwege de bijzondere thee, maar daar verbazen wij ons over. We bestellen namelijk de eerste keer van die bijzondere thee, maar krijgen gewoon een IKEA mok met een theezakje van Mr Jones. Best gangbaar in Nederland. Wellicht hebben we ons vergist? Nee hoor, even later zien we de eigenaar met veel zorg alle theezakjes tellen en noteren.
Diner
De Servische keuken draait om vlees. Vegetariërs zullen het lastig krijgen in deze stad. Verwacht geen haute cuisine, maar gewoon een flink bord eten. De Pleasure Club is een tip die we van meerdere mensen krijgen. Chique fusion eten, is ons verteld. Tja, we zijn gewoon verwend in Nederland. We kiezen beiden voor een biefstuk, waarbij er eentje echt niet oké is (doorbakken, overdosis pepersaus) en de ander wel goed. Voor Nederlandse maatstaven is het niet heel bijzonder, dus wij houden het de rest van de tijd gewoon op lokaal eten. In mijn ogen zijn de lokale restaurants onderling uitwisselbaar: de menu’s lijken allemaal op elkaar en je krijgt overal vlees.
Uitgaan in Niš
Het uitgaansleven in Niš draait om live muziek. Veelal begint dat al in de restaurants. Daarna gaan de mensen door naar de café’s en een paar ‘clubs’. De café’s hebben vaak eindeloze cocktailmenu’s, of de barman ze ook weet te maken, is een ander verhaal. De clubs zijn niet zoals wij clubs kennen. Ik zou het ook nog geen discotheek willen noemen. Meer een grote bar. Bezoek bijvoorbeeld de Sunset Club voor live muziek. Als je een statafel wilt, moet je wel vooraf reserveren. Liv is de bekendste nachtclub, hier treden ook de grote DJs van Servië op. Het is er donker, de muziek staat hard en er is drank. Wat wil je nog meer?
Winkelen
Ik zou Niš niet aanraden als winkelstad, maar je kunt je er best vermaken. In de hoofdstraat vind je een paar bekende winkels zoals de New Yorker en H&M. Net voor de H&M kun je ondergronds gaan. Ik dacht eerst dat je dan bij een metro terecht zou komen, maar die heeft Niš niet. Je belandt hier in een doolhof van kleine winkeltjes. Handig op een regenachtige dag, maar het zijn geen bijzondere winkels.
Aan de linkerkant van het fort is er dagelijks een markt waar je kleding kunt kopen en boodschappen kunt doen. Deze markt staat volgens onze gids bekend om de goede kwaliteit. Op zaterdag is er aan de waterkant rechts van het fort een vlooienmarkt. Een illegale, maar de politie grijpt nooit in. . Het zou de hele dag zijn, maar als wij rond 13 uur aankomen, zijn de meeste mensen al aan het inpakken. We zien vogeltjes, uniforms, oude telefoons, boeken, gereedschap… Alles wat je hartje begeert?!?
